Мұхамеджан Тынышпаев атындағы тарихи-өлкетану музейі – Жетісу өңірінің тарихын, табиғатын, мәдениеті мен рухани мұрасын тереңінен таныстыратын маңызды мәдени мекеме. Музей 1974 жылы құрылған. Ал 1993 жылы қазақтың алғашқы теміржол инженері, Алаш қайраткері Мұхамеджан Тынышпаевтың құрметіне атауы берілді. Бүгінде бұл мекеме Жетісу облысы, Талдықорған қаласында, Абай көшесі 245-үйде орналасқан.
Музей қоры 24 мыңнан астам жәдігерден тұрады. Олардың қатарында тарихи құжаттар, археологиялық олжалар, этнографиялық бұйымдар, сирек кездесетін фотосуреттер мен мұрағаттық материалдар бар. Бұл жәдігерлер Жетісу өңірінің көне заманнан бастап бүгінге дейінгі даму кезеңдерін бейнелейді.
Экспозициялық аумағы 1000 шаршы метрден астам жерді алып жатқан музей бірнеше негізгі залдардан тұрады. «Жетісудың табиғаты» залында өңірдің флорасы мен фаунасы, табиғи ерекшеліктері мен ландшафтық көріністері көрсетілген. «Ежелгі және ортағасырлық тарих» бөлімінде көне дәуірлерден қалған археологиялық заттар, соның ішінде сақ дәуірінен сыр шертетін Алтын адамның көшірмесі қойылған. «Қазақ халқының тұрмысы мен мәдениеті» залында ұлттық киімдер, тұрмыстық бұйымдар, зергерлік және ағаш, сүйек өңдеу өнерінің үлгілері ұсынылған.
Музейде сонымен қатар кеңестік кезеңдегі Жетісу өмірін сипаттайтын зал мен Тәуелсіз Қазақстан тарихына арналған бөлім бар. Әр зал интерактивті материалдармен, диорамалармен және тарихи көріністермен жабдықталған.
Музейдің бірегей жәдігерлерінің қатарында Балпық бидің дулығасы, Мұқан Төлебаевтың жеке күйсандығы, Максим пулеметі, қазақтың қолөнер туындылары, Әнуар Әлімжановтың қолжазбасы секілді құнды дүниелер бар. Бұл экспонаттар тек тарихи емес, сонымен қатар рухани маңызға ие, әрі келушілерге терең ой салады.
Мекеме өз қызметінде ғылыми-зерттеу, ағартушылық және мәдени-ағарту жұмыстарын қатар жүргізіп келеді. Мектеп оқушылары мен студенттер, әскери қызметшілер мен қала тұрғындарына арналған экскурсиялар, көрмелер, шығармашылық кездесулер, тарихи-танымдық кештер тұрақты түрде өткізіліп тұрады.
Мұхамеджан Тынышпаев атындағы тарихи-өлкетану музейі – бұл тек өткеннің куәсі ғана емес, болашақ ұрпаққа аманат ретінде қалдырылған тарихи мұра. Ол өңір халқының мәдени жадын сақтау, насихаттау және жас буынды отансүйгіштікке тәрбиелеу жолында үлкен рөл атқарып отыр.
